Peyzaj, çevre içinde yer alan çeşitli karakterdeki doğal ve kültürel elemanların, estetik ve fonksiyonel bir şekilde bir araya getirilip düzenlenmesi sanatıdır.Burdan anlaşıldığı gibi peyzaj sadece bitki düzenleme değil, aynı zamanda bitkilerin devamlılığını sağlamak için sulama sistemlerinin, görsel ve fonksiyonelliği sağlayabilmek içinse aydınlatma ve sert zemin düzenlemelerinin bir bütün halinde düşünülüp mekan oluşturulmasıdır.Aslında peyzaj sözcüğü manzara ya da daha doğrusu kır manzarası, kır resmi anlamında, Fransızcadan alınan resim ve fotoğraf sanatına ait bir terimdir. Uygulama alanı zamanla genişleyerek, bir bahçeden çok büyük, birçok bahçeleri, yerleşim alanlarını, korulukları, kırsal alanları içine alacak kadar büyük doğa parçalarının düzenlenmesinden, kent planlama branşına kadar dayanmıştır.
Peyzaj Mimarlığı
Doğa, planlama ve tasarım kavramlarını sistematik bir yapı içinde inceleyen Peyzaj Mimarlığı, sanat, bilim, mühendislik ve teknolojiyi biraraya getirerek alan tasarımı, planlaması ve yönetimi ile uğraşan bir meslek disiplinidir. Dünyada yaklaşık bir yüzyıldan daha uzun süredir Peyzaj Mimarları çevreyi şekillendirmektedir. Peyzaj Mimarları parklar, bahçeler, turizm ve dinlenme alanları, üniversite kampüsleri, yerleşim alanları, ticari merkezler ve kamu yapıları ile ilgili yer seçimi yapar, lokal ve gerekse bölgesel ölçekte alan kullanım kararları üretir. Aynı zamanda sulak alanlar, akarsu koridorları, maden ocakları, katı atik depolama alanları, ormanlar gibi insanlar tarafından tahrip edilmiş veya edilmekte olan alanların sürdürülebilirliği ve onarımı için planlama yapar. Ulusal bölgesel ve lokal kapsamdaki tarihi alanlar ve kültürel kaynakların koruma projelerini yürütür. Peyzaj mimarları; mimarlar; kent plancıları, inşaat mühendisleri ve diğer mesleklerle birlikte çalışarak hem insanların gereksinimlerine hem de çevresel değerlere saygınlık çevresi içinde plan ve uygulama projeleri üreterek çevre tasarımında ve korumasında önemli rol oynarlar. Gerek doğal, kültürel ve sosyo-ekonomik çevreye ilişkin verilerin analizlerine ve değerlendirilmelerine dayalı peyzaj planlama çalışmaları, gerekse sağlıklı sürdürülebilir ve görsel kalitesi yüksek yaşam çevresi yaratmayı amaçlayan yapısal ve bitkisel peyzaj tasarımı çalışmaları, eğitimin temel konularını oluşturmaktadır. Eğitim programının amacı bu temel konularda, ülke gerçekleri ve gereksinimleri de göz önünde bulundurularak, nitelikli, yetenekli, girişimci, dinamik ve meslekler arası bilgi-koordinasyon tabanına sahip eleman yetiştirmektir.
Peyzaj Türleri
* Gökyüzü veya Bulut Peyzajları: Bulutları, hava veya atmosfer durumlarını betimleyen resimlerdir.
* Mehtap Peyzajları: Gece, ay ışığıyla aydınlanan manzara ve gece ortamlarını betimleyen resimlerdir.
* Deniz Peyzajları: Okyanus, deniz ve kıyı manzaralarını betimleyen resimler.
* Nehir Peyzajları: Nehir kıyısı ya da nehir boyunca konumlanan nesneleri ve ortamları betimleyen resimlerdir.
* Kent Peyzajları: Genellikle kuşbakışı ya da yüksek bir noktadan kent görünümlerini betimleyen resimlerdir.
* Kuşbakışı Peyzajlar: Özellikle kuşbakışı (uçak ve diğer hava araçlarından görüntülenen) manzaraları betimleyen resimlerdir.
Kendi Bahçenizi Düzenleyin
Bahçe düzenleme uzun yıllar eğitim gerektiren bir alan olması sebebiyle ;burada peyzaj işini uzun uzadıya öğretme olanağı maalesef bulunmamaktadır. Bununla birlikte bahçenizi düzenlerken size yardımcı olacak ipuçlarını burada bulabilrisiniz.
Herşeyden önce ekonomik durumunuz elveriyorsa peyzaj işini bu konuda uzman birisinin yapması her zaman en doğrusu olacaktır.
Bu alanda çalışan çok sayıda peyzaj firması bulunmaktadır. Bunun yanında çok daha fazalda vasıfsız çalışana rastlamak mümkün. Bir bina yaparken mutlaka inşaat mühendisine müracat edilmesine rağmen bahçe yapımında hayati tehlike arzetmemesi sebebiyle
okadar titiz davranılmamakta bir peyzaj mimarına başvurulmamaktadır. Oysa eğer para ödüyorsak karşılığını alıp almadığımızı bilmeliyiz.
Bahçe düzenlemesinde yapılan yanlışlar çok sonra anlaşılacağından maalesef iş bittiğinde düzenlemeyi yapanın sadece düzenlemedeki estetik anlayışı yada çok ciddi mimari hataları ortaya çıkacaktır. Asıl hatalar belki yıllar sonra anlaşılacaktır.
Peyzaj işini çokça yapan bahçıvanlardan çok azı doğru bilgilere sahiptir. Piyasada bir peyzajcı yada bu konuda uzman ziraat mühendisinin yanında bir kez bahçe düzenlemesine katılıp ertesi gün bu işe soyunan bir yığın vasıfsız kişiye rastlamak mümkün. Oysa yeterli bilgi birikimine sahip olmayan bir kişi ancak gördüğünü oda muhtemelen eksik ve yanliş uygular fakat hangi bitki neden seçilmiştir çoğunlukla bilmez heryerde aynı uygulamayı yaparki buda kısa sürede yapılan masrafları ve emeği boşa çıkarır.
Peyzaj düzenlemesinde dikkat edlecek tek şey estetik değil aynı zamanda fonksiyonelliği bitkilerin iklim ve toprak istekleri ve yapının bitkilerle uyumlu oluşu, kişilerin ihtiyaçları,işyeri yada konut peyzajı oluşu,alanı kullananların yaşları vs gibi…
Bahçemizi Kendimiz Düzenleyeceksek Nelere Dikkat Etmeliyiz
– Peyzaj çalışmasına başlamadan önce bahçemizin bir krokisini çıkarmalıyız. Bu kroki üzerine aldığımız ölçümleri yazmalıyız.
( bahçenin eni,boyu,sınırların binaya olan mesafesi varsa diğer yapı ve ağaçlar krokide belirtilmelidir.)
– Kroki üzerinde ruzgar koridorları,güneşlik ve gölgelik alanlar,bina giriş,varsa yol,gizlenmesini istediğimiz kötü görüntüler,gürültü merkezleri görmek istediğimiz manzaralı yön vs. belirtilemelidir.
– Sonra kroki üzerinde karalamalar yaparak kafamızdaki peyzaj düzenlemesini önce kağıt üzerinde gerçekleştirebiliriz.
– Peyzaj planlamasında İlk yapılması gereken İstenmeyen görüntü yada gürültü gelen yada kötü koku yayan bölümlerin perdelenmesidir.(Örneğin karşınızda mezarlık var görmek istemiyorsunuz yada gürültülü bir cadde geçiyor gürültüyü kesmek istiyorsunuz bahçenin o yöndeki sınırına bitki perdesi oluşturabilirsiniz. bunun için yüksek ve yoğun tekstürlü herdemyeşil bitkiler seçmelisiniz. )
– Peyzaj düzenlemesinde bitki seçerken ana prensip bahçe sınırına doğru büyük bitkiler eve yaklaştıkçada daha alçak bitkilerin seçilmesidir. Uzaktaki birkiler yakındaki süs bitkileri için aynı zamanda fon oluşturacaktır.
-Bahçenizin en uygun yerine gölge elemanları düşünebilir yürüme yolları yada süs havzu ve varsa çocuklara bir oyun alanı için yer belirleyebilirsiniz.
-Bahçenizde sebze yetiştirmek için bir köşe ayırabilirsiniz bu eve uzak ve çalılar yada ağaçlarla perdeleyeceğiniz bir yerde olmalıdır.
– Bahçenizin ana çerçevesini çizdikten sonra bitki seçimine başlayabilirsiniz.
– Bahçenizi düzenlerken estetiğin kuralları geçerli olacaktır.
– Estetik kuralları peyzaj içinde geçerlidir.Orantı (Gerek bitkiler ile Yapı arasında gerekse bitkilerin birbirileriyle orantılı olması. Örneğin küçük bir bahçede yapının yakınına dikilen büyük bir ağaç hem görsel ve hemde fonksiyonel olarak rahatsız edici olacaktır.)
– Peyzaj çalışması yaparken dikkat edilecek bir konuda uyumdur. Uyum ( Yapı ile bahçe arasında ve bitkilerin birbirileriyle ilişkilerinde bir uyum olmalıdır. Bu uyum gerek tarz olarak gerek geometrik olarak ve gerekse renk olarak düşünülmelidir. )
– Peyzaj düzenlemelerinde simetri sıkça kullanılıan bir unsurdur. Simetri ( Simetride estetik anlamda insanda hoş bir duygu yaratır Örneğin: Bina girişine iki yana simetrik olarak dikilen bitkiler )
– Denge (Oranlar,yapılar kütleler ve boşluklar arasında bir denge oluşturmak göze güzel görünecektir.)
– Tarz ( Bahçenizin bir kişiliği olmalıdır. bitkilerin rastgele fırlatıldığı bir mekan olmaktan çok birbirine uyan benzer tarzda malzemelerin seçilmesiyle ve bu malzemelerinde bahçenin ve binanın mimari tarzıyla uyumlu olması ve uygun yerde kullanılması ile mümkündür. Örneğin bir japon bahçesinde kayrak taşı,Kendi Bahçenizi Düzenleyin salkım söğüt gibi malzemeler daha natürel ve rahatlatan bir ortam yaratmaya yönelik olup bu benzer mimarideki bir villanın bahçesinde çok uygun duracaktır.)
– Evin giriş yolunun iki yanına abartısız bir düzenleme yapılmalı ve asıl özen arka bahç peyzajına gösterilmelidir.
– Eve uzak bölümlere büyük bitkileri yakınlarada küçük bitkileri seçmelisiniz. Bunu yaparken mesela salon yada mutfak
penceresinden görünen bölüme kışında güzel görünen bitkileri düşünmelisiniz.
– Peyzaj düzenlemesinde İlk önce inşaat işleri tamamlanmalı daha sonra bitkilendirmeye başlanmalıdır.
-Toprak kötü ise üst toprak değiştirilebilir ve iyi drene edilirse sonuç alınabilir. Peyzaj çalışmasında önce büyük ağaçlar sonra çalılar ve nihayet yer örtücüler ve çiçekler dikilmeli ve en son çim ekimi yapılmalıdır. Çim sulaması zamanla bıktırıcı gelebilir bu anlamda istenirse çim ekiminden önce otomatik sulama tertibatı döşenebilir.
– Peyzaj planı yaparken eve en yakın yerden bahçe sınırına gidildikçe boyu büyüyen bitkiler seçilmelidir.
– Peyzaj düzenlemesi yapabilmek için bitkiyi tanımak önemlidir aldığınız bitki çok küçük olabilir fakat bitki materyali inşaat malzemesi gibi değildir,yıldan yıla kütle yada form olarak değişir bitki seçerken büyüdüğünde alacağı şekil ve boy dikkate alınmalıdır.
– Peyzaj düzenlemesi yaparken küçük bitkiler daha ekonomik gelebilir ancak bahçeyi ilk düzenlediğinizde bahçeniz bir şeye benzemeyebilir. Bu moralinizi bozmasın en geç 5 yıl içinde bahçeniz güzel görünmeye başlayacaktır.
Tüm bunlar düşünülürken bitki seçiminde bitkilerin iklim ve toprak istekleri gölgeye töleransları gözönünde bulundurulmalıdır.
Peyzaj hakkında özetle sunduğumuz bu bilgiler bahçenizi düzenlerken size yardımcı olacaktır fakat toprak ve bitki bilgisi önemlidir.
Peyzaj çalışması yaparken doğru bitkiyi seçmek için mutlaka satınalmadan önce bitki hakkında bilgi edinmelisiniz. Yanlış seçilen bitki sadece kötü bir peyzaj oluşturmakla kalmayıp aynı zamanda kullanım alanlarının işlevselliğinide azaltabilmekte rahatsız edici olabilmekte hatta çevreye zarar verebilmektedir. Bilinçsizce seçilen ağaçları kesebilmek için hergün onlarca kişi kurumlara başvurmaktadır.
